Yaratıcılık, her insanda bulunan bir yetenek olup farklı koşullarda farklı şekillerde ortaya çıkar. İnsanların düşünme ve sorunları çözme yeteneği ile ilgili bir süreci kapsadığı gibi sanatsal faaliyetlerin ortaya çıkarılmasında etkilidir. Geliştirilebilir bir yetenek olan yaratıcılık için pek çok yöntem bulunmaktadır. Yaratıcı olmak, sadece sanatçı, yazar gibi kişilere özgü bir durum olmayıp her insanın içinde yaratıcı bir alan bulunur. Yaratıcılık yalnızca sanat yapmak ya da sanatsal hobilerle ilgilenmek değil, sorunlara yönelik farklı bakış açıları geliştirmeği de içerisinde barındırır. Peki yaratıcılık tam olarak nedir, nasıl yaratıcı oluruz? Sizin için yaratıcılık ile ilgili detayları inceledik ve yazımızın devamında yer verdik. Haydi gelin yaratıcılığın ne olduğuna birlikte bakalım.



Yaratıcılık Nedir?
Yaratıcılık, kelime anlamı olarak yeni ve özgün fikirler üretmeye yarayan bilişsel bir yetenek olarak tanımlanır. Bu fikirler daha önceleri sanat ve edebiyat eksini etrafında şekillenirken zamanla bilim, teknoloji, sağlık gibi pek çok alanında yaratıcılıkla bağlantılı olduğu görülmüştür. Günümüzde ise yaratıcılık dendiğinde farklı bakış açılarının olduğu, sorun ve olaylara yönelik çözüm üretebilme becerisi olarak ortaya çıkar. Sanat, bilim, iş dünyasında ve yaşamın pek çok alanında ortaya çıkabilen bir süreçtir. Özellikle iş yaşamında, problem çözme teknikleri ile de bağlantılı olan yaratıcılık, pek çok açıdan değerlendirilebilmektedir. Problem çözme, iletişim kurma, mizah yapma, kendini, iş veya bir hobiyi geliştirme yeni gelişmeler katma gibi pek çok alanda yenilik yaratma ve üretme eğilimi olarak da yaratıcılığı ifade etmek mümkündür.

 

Yaratıcılık beraberinde yaratıcı düşünmeyi de getirmektedir. Rutin düşüncenin dışında normal düşünceleri aşan, sıra dışı ve herhangi bir yenilik getiren bir süreci ifade etmektedir. Yaratıcı düşünce kişilerin karmaşık sorunlarını çözerken yeni perspektifler geliştirmelerine olanak sağlar. Bu yeni bakış açıları ve yollar yeni ürünlerin, hizmetlerin veya sanat eserlerinin ortaya çıkmasına ön ayak olmaktadır. Yaratıcı düşünce bir beceri olarak bilinir. Bu beceri genetik faktörlerle aktarılabileceği gibi çeşitli uygulamalar ile de geliştirilebilir. Yaratıcılığın ortaya çıkmasında bir etken olan yaratıcı düşünce bilim, sanat, edebiyat, iletişim ve müzik gibi hayatın her alanında var olmaktadır.

Yaratıcılık Aşamaları
Yaratıcı olma aşamaları her birey farklı bir süreci içermektedir. Fakat yaratıcılık aşamalarını spesifik olarak dört başlıktan oluşmaktadır. İngiliz psikolog Graham Wallas tarafından 1920’lerde tanımlanan bu dört aşamalı model; hazırlık aşaması, kuluçka süreci, düşüncenin aydınlanması ve doğrulanma sürecinden oluşmaktadır.

 

· Hazırlık Aşaması
Yaratıcılığın ilk aşaması olan hazırlık aşaması, ihtiyaçlardan oluşmaktadır. Belirli bir sorun veya eksikliğin farkında olarak bunun çözülmesi veya geliştirilmesi için yeni fikirlerin üretilmeye başladığı aşama olarak bilinir. Bu bağlamda bilgi, materyal toplamak ihtiyaca yönelik fikir üretmek ve bir sonraki adımları planlamak hazırlık aşamasının temellerini oluşturmaktadır.

· Kuluçka Süreci
Bilginin işlenme aşamasıdır. Toplanan bilgi, fikir veya materyallerin işleme geçme sürecini ifade eder. Bu aşamada fikirler gelişir, yeni bağlantılar kurulur, duruma farklı bakış açıları getirilir. Yaratıcı süreç bu aşamadan beslenerek olgunlaşmaya çalışır.

· Aydınlanma Süreci
Bu aşamada yaratıcı düşünce için beklenmedik bir fikir veya bakış açısına uğrar. Aniden gerçekleşen aydınlanma süreci hiç beklenmedik bir anda yürüyüşte veya duştayken alakasız bir anda gerçekleşebilir. Böylece mevcut duruma karşı çözüm bir anda kendini göstermektedir.

· Doğrulama Süreci
Bu aşama sona aşama olup durumun değerlendirilmesi ve gerçekleştirilmesi aşamasıdır. Bu aşamaya kadar ortaya çıkan fikirlerin değerlendirilmesi ve analizi yapılır. Uygulanabilirliği ve faydası göz önüne alınarak bir sonrası sürecin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğinin farkına varılır. Yaratılan fikir somut bir şekilde eyleme dönüştürülür. Başkalarına sunularak eleştirel düşünme ve estetik yargılama becerilerinin irdelenmesi beklenir.

 

Nasıl Yaratıcı Olunur?

Yaratıcı olma durumu doğuştan aktarılabildiği gibi geliştirilebilen de bir olgudur. Kişi bir alana doğuştan yaratıcı olup yetenekli olabilir ya da üzerine pratikler yaparak bu yeteneğini ve yaratıcılığını geliştirebilir. Bunun için de hayatınızda gerçekleştirmeniz gereken belirli uygulamalar vardır. Bunun yanında yaşam koşullarınız ve düşünce yapınızı da değiştirmeniz gerekebilir. Yaratıcı olmak ve yaratıcılığınızı geliştirmek için aşağıda sizin için araştırdığımızı ipuçlarına göz atabilir ve becerinizi geliştirme yönünde bir adım atabilirsiniz.



Meraklı Olmak Önemli

Yaratıcılığın temelinde meraklı olmak yatmaktadır. Dolayısıyla merak etmek yaratıcılığınızı da geliştirmenize yardımcı olacaktır. Aynı zamana yaşantınızı daha derinlemesine anlamanız ve yeni fikirler geliştirebilmeniz için de büyük bir avantaj da sağlayacaktır. Sorular sorarak ve cevaplar arayarak merakınızı pekiştirebilir, yaratıcılığınızı geliştirebilirsiniz.

Farklı Bakış Açılarından Yararlanın

Farklı bakış açılarından faydalanmak yaratıcılığı geliştirmek için oldukça önemlidir. Özellikle de iş dünyasında farklı disiplinlerden ilham almak zorlu işlerin daha kolay çözüme kavuşturulmasını sağlayabilir. Dolayısıyla yaratıcı düşünceyi geliştirmek için çok yönlü düşünme kabiliyeti edinmelisiniz. Bunun için farklı disiplinlerdeki bilgilere ulaşabilir, farklı kültürleri tanıyabilir ve farklı perspektifleri keşfedebilirsiniz.

Hayal Edin

Yaratıcılığın temeli oluşturan hayal gücünden her daim yararlanmalısınız. Hayal kurmak yaratıcılığın kendisini de ifade eden bir süreçtir. Yeni fikirlerin ortaya çıkmasına yardımcı olmaktadır. Özellikle de hem hayal gücünü hem de yaratıcılığı geliştirmek için boş zamanlarda hikâye yazmak gibi aktiviteler gerçekleştirilebilir. Fakat sadece hayal edip oturulan yerde kalınmaması lazım. Hayal ettiğiniz durumu hayata geçirmek bu noktada önemli. Hayal ettiğinizi süreci hayata geçirmeniz oldukça önemlidir.

Risk Alın

Risk almak ve riskten kaçınmamak yaratıcılığı geliştiren etkenler arasında yer alır. Yeni fikirler denemek ve sonucunda karşılaşılabilecek olan başarısızlıkla yüzleşerek durumu kabullenmek, yaratıcılığı arttıran etkenler arasında yer alır. Böylece yeni işlere atılırken korku duyduğunuz durumları kolay bir şekilde atlatabilmenize yardımcı olacaktır.

Hatalarınızı Kabul Edin

Elde ettiğiniz başarılarınızı kabul ettiğiniz gibi süreç boyunca yapılmış olan hataları da kabul etmeyi öğrenmelisiniz. Yapılan hatalar da yaratıcılığın bir parçası olup yeni bir öğrenme fırsatı sunar. Aynı zamanda yapılmış olan yanlışa takılı kalmadan ilerlemek için de kabullenmek önemli bir etkendir.

Jenerik Terimlerden Faydalanın

Yaratıcı düşünceyi geliştirmek ve yaratıcı olmak için kelime dağarcığınızı geliştirebilirsiniz. Özellikle edebiyat alanında karşılaştığınızı problemleri not alabilir, fiillerinizi daha jenerik terimlerle değiştirebilirsiniz. Bunu karşılaştığınız diğer problemler için de yapabilir. Sorunu not edebilir ve fiil ve terimleri üzerinde değişiklik yaparak yaratıcı düşünme performansınızı geliştirebilirsiniz. Böylece problemin özüne odaklanmanızı sağlayan bu metot ile daha çarpıcı çözümler sunabilirsiniz.

Karşınıza Çıkan Problemlerin Üstüne Gidin

Karşılaştığınızı sorunlar problemlere ve problem çözme becerinizi geliştirmeye yardımcı olur. Dolayısıyla karşılaştığınız engellerden korkamadan üstüne giderek o soruna karşı aşinalık kazanabilir, destek alarak yeni çözüm yolları geliştirebilirsiniz.

Dinlenmeyi İhmal Etmeyin

Yaratıcı olmanın yolların biri de yeteri kadar dinlenmiş olmak. Gün içinde gerek iş gerek hayat koşuşturmacası derken yoğun bir stres yaşanmaktadır. Stres altında yaratıcı olmak oldukça güç bir durum olacağı gibi yaratıcı düşünceyi de baskılar. Dolayısıyla rahatlamış bir zihne sahip olmak zihnin daha iyi çalışmasını destekler ve yaratıcı olmayı sağlar. Rahatlamış ve dinlenmiş bir zihne sahip olmak bu aşamada oldukça önemli.

 

Yaratıcılığı geliştirmede etkili olan tüm bu maddelerin yanında çeşitli methodlar da uygulanabilir. Bunlar arasında altın şapka ve SCAMPER gibi pek çok method bulunur. Zihnin çalışmasını sağlayan bu methodlar farklı düşünce tarzları geliştirmenize yardımcı olur. Bunların yanında düzenli olarak egzersiz yapmak özellikle de yürüyüşe çıkmak, doğa ile vakit geçirmek olumsuzluklardan uzaklaşıp berrak bir zihne kavuşabilmenizi sağlar. Tüm bunlar yaratıcılık konusunda olumlu sonuçlar doğurmaktadır.

Yaratıcılığı Engelleyen Etkenler

Yaratıcılığı geliştirmek kadar onu engellememeyi öğrenmek veya yaratıcılığınızı engelleyen etkenleri fark etmeniz önemlidir. Engelleri fark etmek yaratıcığınızı geliştirmenizin önünü açan durumlardır. Peki yaratıcılığın engelleri nelerdir? İşte yaratıcılığın engellerine yönelik çözüm yolları:

1. Kendinizi Eleştirmekten Kaçının

Yaratıcılığa ket vuracak en önemli etkenlerden biri eleştiri. Özellikle de kişinin kendini eleştirmesi. Kendi fikirlerinize yönelik acımazsız eleştirilerde bulunmak yaratıcılığı engelleyen en önemli etkenler arasında. Bunun için fikirlerinizi serbestçe ifade ederek eleştiri kısmına daha sonra zaman ayırın.

Çevresel baskılara karşı duyarlı olmak yaratıcılığınızın önünü kesebilir. Bunun için çevrenizdeki beklenti ve baskıları tanıyarak kendi değer ve hedeflerinize sadık kalmaya çalışmalısınız.

Pek çok kişinin düşmüş olduğu hatalardan biri de kendilerinin yaratıcı olmadıklarını düşünmeleri. Öncelikle yaratıcılığın sonradan geliştirilebilen bir olgu olduğunu unutmayın. Aynı zamanda başta kendiniz olmak üzere çevrenizdekilere de yaratıcı olmadığınıza dair düşünceleri dile getirmeyin. Bunu sıklıkla tekrarlamak bir süre sonra kendinizi de bu duruma inandırmak olacaktır. Dolayısıyla yeteneğinizi bastırmak yerine ortaya çıkarmalısınız. Bunun içinde zihninizdeki olumsuzlukları yok ederek yaratıcılığınızı geliştirecek durumlara odaklanmalısınız.

Yaratıcı olmak bir aşamada özgür olmayı da gerektirir. Dolayısıyla düşüncelerinizi özgür bırakmak yeni fikirlerin ortaya çıkmasına vesile olacaktır. Bunun için kendinize koyduğunuz kurallar varsa bunları kaldırarak daha esnek olabileceğiniz bir ortam yaratın.

Konfor alanınızın içinde kalmak kendinizi güvende ve rahat hissettiren bir durumdur. Her ne kadar ait olduğunuz bu alan içinde rahat olsanız da bir süre sonra yaratıcılığınızın sınırlandırıldığını hissedebilirsiniz. Dolayısıyla bu ortamdan uzaklaşmak, günlük rutinlerin dışına çıkmak yeni bakış açıları geliştirmeye olanak sağlar. Mesela siz de eve gidiş yolunuzu değiştirerek bu rutinin ve konfor alanının dışına çıkarak engeli aşabilirsiniz.

 

Yaratıcı İnsanların Ortak Özellikleri

Yaratıcı ve yaratıcı düşünme becerisine sahip olan kişilerin sergilemiş olduğu ortak özellikler bulunmaktadır. Bu özellikler aşağıda sıralandığı gibi olup siz de bu özellikler nezdinde ne kadar yaratıcılığa sahip olduğunuzu ölçebilir, eksik olduğunu düşündüğünüz noktaları geliştirebilirsiniz. İşte o özellikler;
​​​​​​​

• Başarılı insanlar olarak yer alırlar.
• Geniş bir bakış açısına sahip, açık fikirlilerdir.
• Meraklı bir yapıya sahiptirler.
• Çok yönlü bir ilgi alanları vardır.
• Esnek bir yapıya sahiptirler. Kurallara bağlı kalmayı sevmezler.
• Üretkenlerdir.
• Kuşkulu bir bakış açısı bulunabilir.
• Düzenli olmayı severler, kimi zaman buna ihtiyaç duyarlar.
• Sorun çözme becerileri gelişmiştir.
• Gelişmiş hayal gücüne sahiptirler.
• Kendilerine özgü özellikleri vardır.
• Özgüvenlidirler.
• Okumayı ve araştırmayı severler.
• Genel olarak pozitif bir bakış açısına sahiptirler.
• Estetik kaygıları bulunur. Kimi zaman buna göre hareket ederler.
• Pratiklerdir. Özellikle iletişimde pratik cevapları ile kendilerine hayran bırakırlar.
• Farklı veya yeni olan bir duruma karşı oldukça açık görüşlülerdir.
• Olumsuzluklara bağlı kalmazlar. Onları kendilerini daha fazla geliştirmek için kullanırlar.
• Bağımsız olmayı severler. Özellikle kişisel özgürlerine oldukça düşkünlerdir.
• Sezgisellerdir. Sezgileri güçlü kişilerdir ve sezgilerine yönelik hareket etmekten kaçınmazlar.
• Hırslı aynı zamanda enerjik bir yapıya da sahiptirler.

Verilen tüm bu maddeler kişiden kişiye göre değişebildiği gibi yaratıcılığın sergilendiği alana bağlı olarak da değişebildiği de unutulmamalıdır.