Üretimin ve çeşitliliğin devamı sağlanırken insanlık yaşamının daimî kılınabilmesi yani sürdürülebilmesi, gelecek kuşaklara ekonomik, ekolojik ve aynı zamanda sosyal koşulları devam ettirilebilen bir dünya bırakmanın ilk şartlarından biridir. Çevre-kalkınma ilişkisinin odağında yer alan tartışma konularından iklim değişikliği ise sürdürülebilirliğin odak noktalarından biri olarak karşımıza çıkar. Sürdürülebilirlik ve iklim değişikliği konularını iyi anlamak ve önemini kavramak daha yaşanabilir bir dünyaya giden yolun ilk adımlarından biridir.

 
Sürdürülebilirlik Ne Anlama Gelir? 

Sürdürülebilirlik, doğa ve toplum arasında oluşan her türlü ilişkide ve etkileşimde gelecek kuşakların haklarının da düşünülmesi ve böylece ekosistemlerin devamlılığının sağlanması ve geleceğe aktarılması şeklinde tanımlanabilir. Sürdürülebilirlik kavramından ilk kez 1972 yılında Stockholm'da gerçekleştirilen İnsan Çevre Konferansı’nda bahsedilmiştir. Sürdürülebilirlik kavramının bugünkü anlamıyla şekillenmesi ve hayatımıza girmesi ise 1987 yılında Birleşmiş Milletler bünyesindeki Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu'nun yayımladığı "Ortak Geleceğimiz" raporuna dayanmaktadır.
 
Sürdürülebilirlik ilkesine göre kendi gereksinimlerimizi karşılarken gelecek nesillerin ihtiyaçlarından ödün vermemiz gerekir. Yaşamımızı sürdürebilmemiz için ihtiyaç duyduğumuz kaynakların sonsuz olmaması insan ve doğa arasında bir denge kurulmasını zorunlu hale getirmektedir. Bu dengeyi kurmak biz insanoğlunun görevidir. Sürdürülebilirliği mümkün kılmanın esası, insana yaşam alanı sunan ekosistemin kapasitesini aşmadan gelişmek amacına dayanmaktadır.
 
Sürdürülebilirlik Neden Önemlidir?

Tüm canlılar doğa içerisinde birbirileriyle etkileşim halinde yaşamlarını sürdürürler. Ekolojik denge içerisinde bütün canlılar birbirlerine bağlıdır. Ekolojik olarak doğanın zarar görmesi, ekonomik ve sosyal koşullarda zarar sağlar. Yani bir bölümde meydana gelen zarar diğer bölümde de bağlantılı olarak zarar oluşmasına neden olur. İnsanın doğal çevreyi yok etme etkisi, doğal çevrenin kendini iyileştirme hızına baskın çıkmıştır. Gelinen bu noktada da ekolojik sistemin dengesini bozmadan hareket etme ihtiyacı doğmuştur. Sürdürülebilirlik işte bu yüzden son derece büyük önem teşkil etmektedir. İnsanoğlunun ekolojik sistemin dengesini bozmadan yaşamını sürdürebilmesi, sürdürülebilirlik ilkesiyle doğrudan alakalıdır.
 
Bilindiği üzere 18. yüzyılda makineleşmenin başlaması ve sanayi için gerekli güç kaynaklarının keşfedilmesi Sanayi Devrimi’nin başlamasına zemin hazırlamıştır. Sanayi Devrimi’nin başlamasıyla beraber sanayi ve teknoloji alanında büyük gelişmeler meydana gelmiştir. Sanayinin büyümesiyle birlikte enerji ihtiyaçlarında önemli bir artış ortaya çıkmıştır. Bu doğrultuda kömür, petrol vb. yenilenemeyen enerji kaynakları kullanılmaya başlanmıştır. Sanayinin git gide büyüyen bir sektör halini alması, tarım ekonomisine dayalı bozulmalara yenilerinin eklenmesine neden olmuştur. Zira hızlı sanayileşme; hızlı nüfus artışı, köyden kente göç, şehirleşme, çevresel kirlilik, biyoçeşitlilikte azalma, toprak kaybı ve çölleşme gibi ekolojik denge için olumsuz etkilere neden olmuştur. Başta bu gibi sebeplerle ekosistem üzerinde olumsuz etkiler doğuran sanayi işletmeleri, diğer işletmeler ve her insanın sürdürülebilirlik kavramını doğru anlaması ve benimsemesi son derece önemlidir.
 
Sürdürülebilirlik İçin Bireysel Olarak Neler Yapabiliriz?

Sürdürülebilirlik konusunda işletmelere olduğu kadar bireylere de büyük sorumluluklar düşmektedir. Bireyler ilk olarak sürdürülebilirliğin önemini benimsemelidir. Ardından aydınlatma, ısınma, temizlik ve beslenme gibi günlük yaşamlarındaki alışkanlıklarında birtakım değişikliklere giderek topluma örnek olmalı ve bu sayede geleceğe katkıda bulunmalıdır. Sürdürülebilirlik için bireysel olarak yapabileceğimiz katkılar şu şekilde:

• Kullandığınız aracın lastiklerini düzenli olarak kontrol edin. Unutmayın ki 0.5 bar eksik hava yakıt tüketiminizi %5 oranında arttırır.
• Günlük yaşantınızda toplu taşıma araçlarını kullanarak çevreye yayılan zararlı gazların azaltılmasına katkı sağlayabilirsiniz.
• Bulaşıkları elde yıkamak yerine bulaşık makinesi kullanarak yıkayabilir ve böylece çok daha az su tüketebilirsiniz.
• Evinizde ya da ofisinizde tasarruf ampulleri kullanarak, harcadığınız enerjiyi düşürebilirsiniz.
• Ev ya da işyerindeki çöplerinizi geri dönüşüme kazandıracak şekilde ayırıp, geri dönüşüme gönderebilirsiniz.
• Evlerinizde ısı yalıtımı yapabilir, evdeki ısı kaçaklarını bulup önlemek adına çeşitli tedbirler alabilirsiniz.
• Kullanmadığınız zamanlarda elektronik cihazlarınızın fişini çekerek harcanan enerjiyi azaltabiliriz.
• Kâğıt tüketiminizi azaltmak için dosyalarınızı dijital ortamda oluşturup saklayabilirsiniz. 
• Arabanız hareket etmez durumdayken ısıtmaya çalışmayın. Araçlar, hareket halindeyken daha hızlı ısınır ve daha az yakıt tüketir. 

Sürdürülebilirliğin Bileşenleri Nelerdir?

Sürdürülebilirliğin çevre koruma, ekonomik büyüme ve sosyal gelişim olmak üzere 3 temel bileşeni bulunmaktadır. 

1. Çevre Koruma: Sürdürülebilirlik ilkesi, çevre ve doğada yer alan kaynakların tükenebilir olduğuna ve bu nedenle bu kaynakları akılcı yaklaşımlar ile kullanmak gerektiğine odaklanır.
2. Ekonomik Büyüme: Sürdürülebilirliğin ekonomik büyüme bileşeni ile hedeflenen, mal ve hizmet tüketimi artarken refah düzeyinin de yükselmesidir. Dolayısıyla sürdürülebilirlik ilkesi çevreye zarar vermeden, toplumları refaha kavuşturacak ekonomik büyümeyi sağlamaya da odaklanır.
3. Sosyal Gelişim: Sürdürülebilirlik; sağlık, hayat ve eğitim kalitesinin tüm toplumlar için tatmin edici bir düzeye ulaşması konusuna da odaklanır ve bu anlamda sosyal gelişimi de destekler. Sürdürülebilirliğin bu bileşeni ile insanlar birey olarak neler başarabileceği konusunda güçlendirilmiş olur.

Sürdürülebilir Gelişme Hedefleri Nelerdir?

Sürdürülebilir gelişme hedefleri, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun uluslararası kalkınma hedefleridir. Sürdürülebilir gelişme hedefleri şunlardır:

• Yiyecek: Sürdürülebilir yiyecek hedefi ile açlığı bitirmek, gıda güvenilirliğini sağlamak ve sürdürülebilir tarımı desteklemek amaçlanır.
• Sağlık: Sürdürülebilir sağlık hedefi ile sağlık alanında erişimi arttırmak ve zindelik sağlamak amaçlanır.
• Yoksulluk: Her türlü yoksulluğu ortadan kaldırmaya çalışmak hedeflenir.
• Kadınlar: Kadının statüsünü güçlendirmek ve toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak hedeflenir.
• Eğitim: Kapsayıcı bir eğitim hizmeti sunmak ve ömür boyu eğitimi yaygınlaştırmak hedeflenir.
• Enerji: Herkes için güvenilir, satın alınabilir ve sürdürülebilir enerjiyi imkânı sağlamak hedeflenir.
• Ekosistem: Karasal ekosistemleri korumak, ekosistemleri yenilemek ve sürdürülebilir kullanımını teşvik etmek, çölleşmeyle mücadele etmek ve biyolojik çeşitlilik kaybına son vermek hedeflenir.
• Ekonomi: Herkes için kapsayıcı, sürekli ve sürdürülebilir ekonomik büyümeyi ve üretken istihdamı sağlamak hedeflenir.

İklim Değişikliği Ne Anlama Gelir?

İklim değişikliği en kısa tanımıyla bir yerde bulunan olağan hava koşullarında meydana gelen değişikliktir. Bu, bir bölgeye yılda ne kadar kar yağdığı konusunda bir değişiklik olabilirken bir ay ya da bir mevsimde bölgenin normal sıcaklığında meydana gelen değişiklik de olabilir. Dünya’nın iklimi, jeolojik zaman içinde sürekli olarak değişmekte ve bu durum küresel ortalama sıcaklıklarda önemli iniş çıkışların yaşanmasına neden olmaktadır. Fakat içinde bulunduğumuz ısınma dönemi, geçmişteki tüm olaylardan daha hızlı bir şekilde ilerlemektedir. 

İnsanlığın modern hayat biçimimize enerji sağlamak için ısı tutucu gazlar diğer adıyla sera gazları açığa çıkararak, geçen yüzyıldaki ısınmanın büyük bir kısmına sebep olduğu artık net bir şekilde bilinmektedir. Açığa çıkardığımız sera gazların yanı sıra fosil yakıtlar, tarım, toprak kullanımı ve diğer etkinliklerimizle de iklim değişikliğine hız kazandırmaktayız. Yapılan araştırmalar sera gazlarının son 800 bin yıldaki en yüksek seviyelere geldiğini göstermekte.

İklim Değişikliğinin Nedenleri Nelerdir?

Küresel iklim değişikliğinin nedenleri genel anlamda beşerî sebeplere dayanmaktadır. Hükûmetlerarası İklim Değişikliği Paneli tarafından ortaya konan veriye göre; küresel iklim değişkenliğinin temel nedeni, sera gazı emisyonlarında insan faaliyetleri sonucunda gözlenen artıştır.  İnsan kaynaklı etkiler küresel boyutta bir iklim değişikliği yaşanmasına neden olmaktadır. Bu etkiler arasında başta kömür olmak üzere fosil yakıtların yakılması, çevrenin tahribi ve atmosferdeki sera gazının artması gibi nedenler yer almaktadır.



İklim Değişikliğinin Etkileri

İklim değişikliğinin etkileri sıcaklıklardaki artıştan ibaret değildir. Küresel iklim değişikliği ile kuraklık, sel, şiddetli kasırgalar gibi aşırı hava olaylarının sıklığı artmaktadır. Bunların etkisinde meydana gelecek artış ise okyanus ve deniz suyu seviyelerinin yükselmesi, okyanusların asit oranlarında artış meydana gelmesi, buzulların erimesine sebep olmaktadır. Bu etkenler sonucunda da bitkiler, hayvanlar ve ekosistemlerin yanı sıra insan toplulukları da ciddi risk altına girmektedir. 

Sürdürülebilirlik ve İklim Değişikliği Üzerine…

Sürdürülebilirliğinin önemini anlatırken değindiğimiz gibi bütün canlılar doğa içerisinde birbirileriyle etkileşim halinde yaşamlarını sürdürür ve ekolojik denge içerisinde canlıların tümü birbirlerine bağlıdır. İşte bu yüzden küresel iklim değişikliği; bitkiler, hayvanlar ve insan topluluklarının yani doğadaki tüm canlıların hayatının riske girmesine neden olmaktadır. Sürdürülebilirlik ilkesini kavramak, iklim değişikliğine “dur” demek açısından da son derece önemlidir. Çünkü sürdürülebilirliğin odak noktalarından biri de küresel iklim değişikliğine yol açan etkenleri ortadan kaldırmak ve etkilerini azaltmaktır. 

Başta kömür olmak üzere fosil yakıtların yakılması, atmosferdeki karbondioksit oranının artmasındaki temel sorumludur. Hükûmetlerarası İklim Değişikliği Paneli’ne (IPCC) göre 2004 yılındaki insan kaynaklı sera gazı emisyonlarının %56’sı fosil yakıt kullanımında ortaya çıkan karbondioksite aittir. Ormansızlaşma ise %17’lik bir paya sahip bulunmaktadır. 

Sürdürülebilirlik kavramı; gelecek kuşaklara ekonomik, ekolojik ve sosyal koşulları devam ettirilebilen bir dünya bırakma hedefine odaklanmaktadır. Sürdürülebilirlik için bireysel olarak yapabileceklerimizden biri de küresel iklim değişikliğine insanoğlu olarak yol açtığımız etkenleri azaltmaya odaklanmaktır. İklim değişikliği nedenlerinin dikkate alınarak en aza indirgenmesi bu durumun önlenmesi açısından son derece önemlidir. Unutmamalıdır ki iklim değişikliğinin nedenlerini azaltmaya yönelik atacağımız her adım bizleri sürdürülebilirlik prensiplerine bir adım daha yaklaştıracaktır.

İklim Değişikliğini Önlemek İçin Bireysel Olarak Neler Yapabiliriz?

Sürdürülebilirlik için bireysel olarak yapılabileceklere, iklim değişikliğini önlemek ve su kaynaklarını daha tasarruflu kullanmak için yapılabilecekleri de şu şekilde ekleyebiliriz:

• Enerji dostu ampuller tercih etmelisiniz.
• Mekanlarınızda doğru ışıklandırmalar kullanmalısınız.
• Eşyalarınızı yerleştirirken radyatörleri kapatmayacak şekilde olmasına dikkat etmelisiniz.
• Diş fırçalama, bulaşık yıkama ve tıraş esnasında muslukları açık bırakmamalısınız.
• Akan tesisatları onarmalısınız.
• Daha az su tüketen yeni teknoloji klozetler kullanılmalısınız.
• Klozetlere asılan temizleme maddeleri kullanmamalısınız.
• Çamaşır suyu tüketimini en aza indirmelisiniz.
• Hortum ile sulama veya yıkama yapmamalısınız.
• Suyu, kireç ve bakterilerden arındıran filtreler kullanılmalısınız.
• Kısa mesafelere herhangi bir araçla gitmek yerine yürümelisiniz.
• Uzun duraklamalarda aracın kontağını kapatmalısınız. 
• Aracın taşıma kapasitesi aşmamaya dikkat etmelisiniz.
• Uzun ömürlü ve yüksek kaliteli ürünlere yönelmelisiniz.
• Geri dönüştürülemeyen ambalajlarda satılan ürünler yerine geri dönüştürülebilir ambalajlarda satılan ürünleri satın almalısınız.
• Plastik ambalajlardan kaçınmalı, plastik kullanımını azaltmalısınız.
• Plastik yerine şişe ve kavanoz gibi cam ürünler tercih etmelisiniz.
• Plastik poşet ve yiyecek kapları gibi ürünleri mümkünse yeniden kullanmalısınız.
• Alışverişlerde plastik poşet yerine bez çanta ya da torbalar tercih etmelisiniz.
• Cam malzemeleri organik çöplerle birlikte atmamalı, çöplerinizi geri dönüşüme gönderilecek şekilde ayırmalısınız.
• Elektronik bir cihaz alırken elektrik tüketimi daha düşük modeller tercih etmelisiniz.
• Bilgisayar ya da televizyon gibi cihazlarınızı bekleme konumunda bırakmamalısınız.

Küresel iklim değişikliğinde beşerî faktörlerin devreye girmesi ve iklim değişikliğinin çok hızlı bir şekilde ilerlemesi, canlıların yaşanan bu değişime ayak uyduramaması gibi birçok olumsuz sonucu beraberinde getirmektedir. Günümüzün en büyük ve temel problemlerinden biri, canlıların alışkın olmadığı iklim koşullarında hayatlarını sürdürmesidir. Biyosferdeki canlı türünün her geçen gün azalması da yaşanan bu değişime uyum sağlayamamalarından kaynaklanmaktadır. Genel anlamda insani faktörlere dayanan küresel iklim değişikliğini önleyecek olan canlı türünün yine insanoğlu olduğu unutulmamalıdır.