Diyet, sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek veya kilo vermek için uygulanıyor. Beslenme alışkanlıklarını değiştirmeyi hedefleyen diyet, sağlıklı bir yaşam sürmek, ideal vücut ağırlığına ulaşmak ve korumak için de tercih edilen yöntemlerden biri. Diyet denildiğin her ne kadar akıllara kilo vermek için uygulanan bir yöntem gelse de pek çok farklı nedenden dolayı uygulanabiliyor. Dolayısıyla diyet, sağlıklı beslenmeyi bir yaşam biçimi haline getirmek için de tercih edilen yöntemlerden biri. Aynı zamanda çeşitli rahatsızlıklar özelinde oluşan özel ihtiyaçları da karşılamak için tercih edilebiliyor. Farklı uygulanma çeşitleri olduğu gibi uygulayabileceğiniz diyet çeşitleri de farklılık gösterebiliyor. Bilindik diyetlerin dışında farklı beslenme tarzları ile harmanlanmış birçok diyet çeşidi yer alıyor. Siz de diyet çeşitlerinin neler olduğunu merak ediyorsanız doğru yerdesiniz. Sizler için diyet ve diyet çeşitleri araştırdık ve yazımızın devamında yer verdik. Haydi gelin farklı beslenme çeşitlerine sahip olan diyet çeşitlerini birlikte inceleyelim.

 

Diyet Nedir, Neden Yapılır?

Merak edilen sorulardan bir tanesi de diyet nedir, sorusu oluyor. Diyet çeşitlerine geçmeden önce diyetin ne olduğuna ve neden yapıldığına bakalım. Diyet, genellikle kilo kontrolü için uygulanan bir beslenme yöntemi olsa da sağlıklı beslenme, hastalıkların tedavisi gibi belirli amaca yönelik olarak da uygulanabiliyor. Yeme alışkanlıklarını değiştirme pratiği olarak da tanımlanabilen diyet programları ile sağlıklı beslenme düzeni oluşturulmaya çalışılıyor. Aynı zamanda kişinin beslenme alışkanlıklarını ve kalori alımını kontrol etmesi amaçlanıyor. Tek bir diyet uygulaması olmayıp farklı diyet türleri bulunuyor. Bu bağlamda diyetin yapılma nedenleri farklılaşıyor. Bunlar; kilo kontrolü sağlamak, sağlık sorunlarının önüne geçmek, spor performansını arttırmak, alerji ve hassasiyet durumlarında, sağlıklı beslenmek ve besin değerini arttırmak gibi farklılık gösteriyor. Yapılan diyetler kişinin yaşı, cinsiyeti, sağlık durumu, yapılma nedeni ve yaşam tarzına bağlı olarak değişebiliyor. Dolayısıyla bir uzman kontrolü altında diyet yapmak önemli. Diyet programına başlamadan önce bir beslenme uzmanı ile görüşülerek size uygun olan diyet türünü seçmeli ve buna uygun hareket etmelisiniz.

 

Diyet Nasıl Yapılır?

Diyet yapmak kişiden kişiye değişen bir beslenme programı olarak biliniyor. Diyet yapmanın ilk koşullarından biri de beslenme düzenin de değişiklikler yapmak oluyor. Kişinin ihtiyaçlarına uygun bit diyet listesine sahip olmak da önemli. Diyet programında karbonhidrat, yağ ve protein içeren temel besinlerin yanında vitamin, lif ve minerallerinde yer alması gerekiyor. Diyete başlamadan önce bir beslenme uzmanı ile görüşerek yaşınız, kilonuz, vücudunuzun ihtiyaçları ve amacınıza uygun bir diyet listesi oluşturulması oldukça önemli. Böylece diyet yaparken amacına yönelik istikrarlı bir şekilde ilerleyebilir ve bu beslenme düzenini hayatınız içerisinde bir alışkanlık haline getirebilirsiniz. Diyet listeleri çoğunlukla 3 ana ve 3 ara öğünden oluşur. Besin piramidine uygun ve dengeli bir dağılımın olması gerekir. Fakat diyet türleri arasında tek tip beslenme ile yapılan çeşitler de yer alıyor. Kişinin ihtiyaçları doğrultusunda bu tip diyet programları da uygulanabiliyor.

 

Diyet Çeşitleri

Diyetler, sağlıklı yaşam tarzını sürdürmek veya kilo kontrolünü sağlamak amacıyla başvurulan beslenme programları olarak hayatımızda yer alıyor. Birden farklı nedene bağlı olarak çeşitli diyet seçenekleri bulunuyor. Sağlıklı bir yeme alışkanlığı için ihtiyaç duyulabilen bu beslenme şekilleri oldukça fazla. Haydi gelin en çok tercih edilen diyet çeşitlerini birlikte inceleyelim.

1.) Dukan Diyeti

Dr. Pierre Dukan tarafından geliştirilen ve adını buradan alan dukan diyeti, 1970’li yıllardan bu yana varlığını sürdürüyor. 4 aşamalı bir sisteme sahip olan bu diyet çeşidi pek çok kişi tarafından denenen diyet programları arasında. Obez bir hastadan ilham alınarak geliştirilen bu diyet popüler kilo verme diyetleri arasında yer alıyor. Atak, seyir, güçlendirme (konsolidasyon) ve dengeleme (stabilasyon) olmak üzere farklı aşamaları bulunuyor. Protein alımının yüksek karbonhidrat alımının düşük olduğu bu diyette her kademede farklı besin tüketimi yer alıyor. Diyetin atak ve seyir aşaması kilo vermek üzerine olup yüksek proteinli besinler bu iki aşamada ağır basıyor. Son iki aşama ise kilo almamak üzerine olup vücudun dengesi sağlanıyor. Diyet içerisinde kişinin günde 1,5 litre su içmesi hedefleniyor. Yağsız olma şartıyla kırmızı et, kümes hayvanları, derisiz balık yumurta, yağsız süt ve süt ürünleri, mantar, kabak, enginar, ıspanak, lahana gibi sebzeler tüketebilirsiniz. Bakliyat, patates, mısır gibi içerisinde nişasta bulunan gıdalar bu diyet içerisinde tüketilmemesi gerekenler arasında yer alıyor.

2.) Ketojenik Diyet

Ketojenik diyet, düşük karbonhidrat yüksek yağ alımını destekleyen bir diyet çeşidi. İlk defa 1921 yılında Russell Wilder tarafından epilepsi tedavisi için geliştiriliyor. Vücutta enerji üretmek için karbonhidratlı gıdalar yerine yağ oranı yüksek gıdalar tercih edilerek protein alımı ile dengeleniyor. Bu diyet kapsamında vücuda giren karbonhidrat miktarı yaklaşık 20 – 30 gr aralığında değişiyor. Diyetin %70’ini yap %25’ini ise proteinli gıdalar oluşturuyor. Karbonhidrat tüketiminin oldukça düşük olduğu bu diyet çeşidi hızla kilo vermek isteyenler tarafından tercih edilen beslenme biçimleri arasında. Ketojenik diyet sırasında sağlıklı yağların kullanıldığını da unutmamak gerekiyor. Ketojenik diyet sırasında tüketilmemesi gereken gıdalardan birkaçı şu şekilde sıralanabilir:
 

• Şeker ve şekerli gıdalar
• Hamur işleri
• Kuru baklagiller
• Meyve, meyve suyu ve tüm gazlı içecekler.

Tüketebileceğiniz besinler ise şu şekilde:
 

• Keten tohumu
• Kırmızı et, kümes hayvanları
• Yumurta
• Soya peyniri
• Omega 3 açısından zengin balık çeşitleri
• Nişasta içermeyen genellikle yeşil yapraklı sebzeler
• Şekersiz olması şartıyla kahve, çay.

3.) Glutensiz Diyet

Glutensiz beslenme olarak da bilinen glutensiz diyet çeşidi başta glüten hassasiyeti ve çölyak hastaları için geliştirilmiş olsa da daha pek çok kişiye hitap ediyor. Glutensiz beslenmeyi bir yaşam biçimi haline dönüştürmüş kişiler tarafından da sıklıkla tercih edilen bu beslenme biçimine glütensiz besinler hâkim. Buğday, arpa, yulaf, çavdar, makarna, bisküvi ve hamur işi gibi besinlerin yasak olduğu bu beslenme biçimini oluşturuyor. Bu beslenme biçiminde bağırsak emilimine yardımcı olan besinlerin tüketilmesi ön planda yer alıyor. Genellikle içerisinde glüten barındırmayan tüm gıdalar tüketilebiliyor. Tek dikkatli olunması gereken nokta glüten barındırmaması. Gluten şişkinlik ödem gibi problemleri beraberinde getirdiği için birçok kişi tarafından benimsenen bu diyet çeşidinde yediklerinize ekstra dikkat etmeniz gerekiyor. Peki hangi besinler tüketilebilir. Glutensiz diyette tüketebileceğiniz besinler şu şekilde sıralanabiliriz:
 

• Mısır, pirinç, karabuğday gibi içerisinde glüten bulunmayan tahıllar,
• Hindistan cevizi, badem, pirin. Veya mısır unlu gibi alternatif unlar ve bu unlarla yapılan glütensiz gıdalar,
• Taze meyve ve sebzeler,
• Süt, peynir, yoğurt gibi süt ürünlerini bu diyet içerisinde tüketebilirsiniz.

Glutensiz diyet kimi zaman sindirim sorunu veya farklı semptomlara da neden olabiliyor. Dolayısıyla bu diyete başlamadan önce mutlaka bir beslenme uzmanına danışmanız gerekiyor.

4.) Akdeniz Diyeti

2010 yılında UNESCO tarafından somut olmayan kültürel miras olarak kabul edilen Akdeniz diyeti, uluslararası alanda ün salmış diyet çeşitleri arasında bulunuyor. Bu diyet pek çok sağlık sorununa iyi gelmesi ile biliniyor. Aynı zamanda ağlığa iyi geldiği için ömrü uzattığına yönelik tartışmaları bulunuyor. Obeziteden Tip 2 diyabet rahatsızlığına, kalp sağlığına kadar pek çok sağlık sorununun azalmasını etkiliyor. Dolayısıyla bu diyet kilo vermenin yanında sağlıklı beslenme biçimini benimsemek isteyen kişiler tarafından da tercih ediliyor.

Akdeniz diyeti, zeytinyağı, meyve, sebze, baklagiller ve tam tahıllı besinler gibi sağlık açısında faydalı gıdaları ön plana taşıyan bir diyet tarzı olarak ortaya çıkıyor. Sebzenin ağırlıkta olduğu bu beslenme biçimine balık ve deniz ürünleri orta seviyede eşlik ederken kırmızı et tüketimi ise düşük düzeyde tüketiliyor. Yağ olarak çoğunlukla zeytinyağı kullanılan diyet çeşidin de besin yetersizliği sorunu neredeyse hiç çıkmıyor. Bu nedenle ideal diyet programları arasında yer alıyor.

5.) Aralıklı Oruç Diyeti

Aralıklı oruç diyeti, belirli aralıklarla aç kalarak mideyi ve vücudu terbiye etme şekli olarak yorumlanabiliyor. Farklı sıklıklarda belirlenen açlık döngüleri ile beslenme biçimi düzenleniyor. Belirli zaman aralıklarında yemek yemenizi veya sınırlı miktarda kalori tüketmenizi sağlayan diyet çeşidi kendi içerisinde de farklı uygulanış biçimlerine sahip. Bunlar;
 

· 16:8 Oranı: Açlık ve tokluk saatlerinin 16 saat ile 8 saat aralığında düzenlemeyi ifade ediyor. Bu aralıklı oruç sisteminde uyku da dahil olmak üzere kişi 16 saat aç, kalan 8 saat ise tok olacak şekilde beslenme düzenini ayarlıyor. Tok kalınacak 8 saatin ilk diliminde ilk öğün yeniyor. Sonunda ise son öğün yenerek 16 saatlik aç kalma süresi başlıyor. Ana öğünde diyet yapan kişiye istediğini yeme hakkı veriliyor. Fakat bu aşamada da düzenli ve sağlıklı beslenmeye dikkat edilmesi gerekiyor. Öğün aralıklarında yeterli miktarda su tüketimine de dikkat edilmesi gereken noktalar arasında.

· 5:2 Oranı: Saat aralıklarıyla değil haftanın belirli günlerinde yapılan aralıklı oruç çeşidi olarak biliniyor. Bu orana göre haftanın 5 günü normal beslenilir 2 günü ise kalori alımı düşürülerek mümkün olduğunda az kalori alınması hedefleniyor. Yaklaşık 500 ila 800 kalori tüketilmesi gerekiyor. Bu sistem 3 gün normal beslenme 1 gün az kalorili beslenme ya da 2 gün normal beslenme 1 gün az kalorili beslenme olacak şekilde de düzenlenebiliyor.

· Ye – Dur – Ye: Bu aralıklı oruç sisteminde haftada bir veya iki gün 24 saatlik oruç tutuluyor. Böylece iç organların dinlenmesi ve vücuttaki toksinlerin atılması sağlanıyor. Ramazan Bayramında tutulan oruç ye – dur – ye aralıklı oruç diyetine örnek gösterilebilir.

6.) Patates Diyeti

Beslenme biçimine her türlü gıdayı dahil ederek yapılan diyet programlarının aksine patates diyeti tek tip beslenme ile kilo verilmesini sağlayan diyet çeşitleri arasında yer alıyor. 1849 yılından günümüze kadar gelmiş olan bu diyet çeşidi, günde yarım kilo vermeyi iddia ediyor. Haftada 3 ila 4 gün patates tüketimini teşvik eden bu diyette ana yiyecek her zaman patatestir. Bu diyetin uygulanmasında 7 temel kural yer alıyor olup bu kurallar çerçevesinde diyet programı şekilleniyor. Bu kurallar şu şekilde sıralanabilir:
 

• Patates diyetine başladıysanız haftanın 3 ila 4 günü sade ve pişmiş patates yemelisiniz.
• 3 – 4 gün sadece patates yemenin yanında her gün maksimum 2,3 kg olacak şekilde patates tüketmelisiniz.
• Diyet boyunca tereyağı, ketçap, mayonez, krema, peynir gibi gıda veya çeşitli soslardan uzak durun.
• Patatesleri tuzlu tüketmekten kaçının. Eğer hiç yiyemiyorsanız az miktarda tuz atabilirsiniz.
• İçecek olarak yeterli miktarda su tüketmeye özen gösterin. Su dışında sade kahve ve çay da içebilirsiniz.
• Eğer egzersiz yapıyorsanız diyet süreci içerisinde hafif egzersizler yapmaya özen gösterin.

Diyet boyunca çoğunlukla beyaz patates tüketilmesi tavsiye ediliyor. Fakat tatlı patates gibi patatesin diğer varyasyonları da kullanılabilir. Diyetin en önemli kuralı belirlenen 3 – 4 günlük süre içerisinde patatesten başka bir besin tüketmemeye dikkat edilmesi gerekiyor.