Doğru ve güzel konuşma pratikleri; kişilerin kurdukları iletişimde daha başarılı, daha özgüvenli ve daha samimi olmalarına yardımcı olur. Hiçbir insan doğuştan güzel konuşma yeteneğine sahip değildir. Zamanla konuşma sanatının inceliklerini öğrenerek ve pratikler geliştirerek, kişinin konuşma yeteneği gelişir. Güzel ve etkili söz söyleme sanatı anlamına gelen hitabet, bireyin iş ve özel hayatındaki başarısında doğrudan etkilidir. Yapılan birçok çalışma gösteriyor ki; dil ne kadar gelişirse birey kendini o kadar iyi ifade eder. Kendini daha iyi ifade edebilen kişiler, sosyalleşme konusunda daha başarıdırlar, toplum içerisinde daha yüksek statülere ulaşma konusunda da bir adım öndedirler. Diksiyon ve etkili konuşma konusunda kendinizi geliştirmek istiyorsanız yapabileceğiniz pratikler ve çeşitli çalışmalarla bu konuda önemli bir yol kat edebilirsiniz.

Diksiyon Nedir?
Diksiyon, en genel anlamıyla dilin incelenmesini anlatan bir konuşma sanatıdır. Diksiyon sözcüğünü daha özel bir şekilde tanımlamak gerekirse şu tanım kullanılabilir: Karşılıklı konuşma esnasında söylenenlerin gerçek bir anlama dönüşebilmesi adına kullanılan bütün araçların toplamıdır. Doğru eğitim ve pratiklerle bir kişinin kendini diksiyon konusunda geliştirmesi mümkündür. Diksiyon konusunda kendini geliştirmiş bir insan etkili iletişim konusunda da başarıya ulaşır. Diksiyon eğitimi ve pratiği kişinin kurallara uygun, daha anlaşılır ve akıcı bir konuşma becerisi elde etmesini sağlar. Ayrıca diksiyon eğitimi; topluluk önünde heyecanı kontrol edebilme ve sesi etkili bir biçimde kullanabilme konusunda da kişiye önemli bilgiler kazandırır. İnsan hayatında düşünülenden çok daha fazla önemli bir yere sahip olan diksiyon, çok farklı aracın süreç içerisine girmesi suretiyle bir bütün olarak değerlendirilmelidir.



Diksiyonun Kuralları Nelerdir?
Diksiyonunuzu geliştirmek ve konuşmanızı daha etkili kılabilmek istiyorsanız güzel konuşma sanatının kurallarını bilmeniz gerekir. Diksiyon kuralları temel olarak şu şekilde sıralanabilir:
· Hece ve sözcük vurgusuna dikkat edilmelidir.
· Gelişi güzel kelimeler kullanarak etkili iletişim kurmak mümkün değildir.
· Kelimeler yutularak konuşulmamalıdır.
· Konuşurken içinize doğru konuşmak sizi etkili bir iletişimden uzaklaştırır.
· Konuşmada vurgu önemli bir noktadır.
· Jest ve mimikler, güzel ve etkili konuşmanın anahtarıdır.
· Sözcükleri sıralarken jest ve mimiklerinizin size eşlik ediyor olması önemlidir.
· Jest ve mimik kullanımında abartıdan kaçınılmalıdır. Fazla jest ve mimik sizi dinleyen kişileri yorabilir ve onların dikkatlerini dağıtabilir.
· Etkili konuşmada tonlama son derece önemli bir noktadır. Yerinde ve doğru sözcükleri etkili tonlamalarla kullanabilirsiniz.
· Ses tonunuzu doğru yerde ve zamanında tonlamalar ile kullanabilirsiniz.
· İşitilebilir sesle konuşmak diksiyonun olmazsa olmazıdır. Yüksek ses ve abartılı vurgulardan kaçınarak, yumuşak bir ton ancak etkili bir seviyede sesi kullanabilmek gerekir.

Diksiyon; dil becerileri, telaffuz, akıcı konuşma, söyleyiş ve ses tonu gibi birden çok aracın içerisinde bulunduğu bir süreçtir. Dolayısıyla diksiyon eğitimi ve öğrenme aşamalarında, bu süreci oluşturan tüm bu unsurlar ele alınarak çalışmalar gerçekleştirilir.
 

Diksiyonu Düzeltmek Ne Anlama Gelir?

Diksiyonu düzeltmek kısaca, etkili bir sözün yine etkili bir söyleyiş üzerinden, karşı tarafta olumlu ifade çağrıştırmasını sağlayabilmektir. Diksiyonunu düzeltmiş bir kişi daha akıcı, anlaşılır ve kurallara uygun bir şekilde konuşmayı öğrenmiş demektir. Diksiyonu düzeltmenin temel amaçları bunlar olsa da bu sürecin sonucunda kişi kendini daha iyi ifade edebilme becerisi de kazanmış olur. Kişinin iş yaşamında, özel hayatında ve sosyal ortamında kendini doğru ve kaliteli ifade edebilmesi; yaptıklarını en doğru şekilde anlatabilmesi, başarısını artıracak çok önemli bir unsurdur. Bu yüzden kişinin diksiyonunu düzeltmesi onun yalnızca güzel ve doğru konuşabilmesini değil; dolaylı yoldan pek çok alan ve ortamdaki başarısını da artırır.



Diksiyonu Etkileyen Faktörler

1. Dil ve Diksiyon
İnsanın sosyalleşirken en önemli iletişim aracı olarak kullandığı dil, konuşmanın en temel dinamiğidir. Dilin konuşulma tarzına üslup adı verilir. Dil ve üslup diksiyonun en temel unsurları arasında yer alır. Temelde 3 farklı konuşma tarzı vardır. Bunlar;

1.1. Sade Üslup: Kolay ve anlaşılır olmak önemlidir. Kolayca anlatmak, kolayca öğretmek, eğlendirmek bu üslubun amaçları arasındadır.
1.2. Yüksek Üslup: Sanatlı ve görkemli bir konuşma tarzı seçilir. Söz sanatlarına yer verilir ve parlak kelimeler kullanılır.
1.3. Karışık Üslup: Karışık üslup büyük çoğunluğun kullandığı üsluptur. Bu üslubu herkes anlar. Bu konuşma tarzında hem yüksek hem de sade üslup kullanılır.

2. Ses ve Diksiyon
Diksiyonun bir başka en önemli unsurlarından biri de sestir. İnsan için en önemli şeyi yani duyguyu yansıtan ses, dilin en küçük birimidir. Dildeki sesler, gelişigüzel değil; ses yollarındaki daralma, genişleme, yuvarlaklaşma, kapanma, çarpma vb. olaylarla elde edilir. Diksiyonun belli olması için sese, sesin anlam kazanması içinse diksiyona ihtiyaç vardır. Sesi iyi çıkarmak diksiyonun önemli bir parçasıdır bu yüzden harflerden başlayarak seslerin nasıl çıkarılacağının öğrenilmesi gerekir.



3. Doğru Nefes Alıp Verme
Doğru bir şekilde soluk alıp verme, diksiyonda son derece önemlidir. Zira anlatılmak istenen bir şey anlatılırken en önemli noktada nefes tükenirse hem kelime bozulur hem konuşmanın akışı bozulur hem de anlatmak istenilen etkili bir şekilde anlatılmaz. Dolayısıyla doğru bir şekilde soluk alıp verebilmek gerekir. Karna alınan nefes en sağlıklı nefestir. Karından nefes alabilmek için diyaframdan nefes alınması gerekmektedir.

Doğru Soluk Alıp Verme Teknikleri
· Nefes sık ve derin, sakin bir şekilde ses çıkarmadan alınmalıdır.
· Burundan soluk almak en sağlıklı soluk alma yöntemidir.
· Nefes alırken konuşulmaması gerekir.
· Hızlı ve ani soluk verilmemelidir.
· Konuşurken soluk alıp vermeyi konuşmanın gidişatına göre ayarlamak gerekir.
· Soluk alırken diyafram kullanılmalıdır.

Güzel Konuşmanın Önemi
Sosyal bir varlık olan insan, küçük veya büyük ama mutlaka bir topluluk karşısında konuşma gereksinimi duyar. Konuşmayı diksiyon kabiliyetleri ile daha doğru bir şekilde gerçekleştirmek, kurulan iletişimin daha etkili olmasını sağlar. Bunun yanı sıra güzel konuşma kişinin iletişim becerilerini geliştirir ve kişiyi daha etkin kılar. Hitabet gücü, insanlarda etki bırakmayı kolaylaştırır. Güzel konuşmanın önemli bir unsuru da doğru nefes alıp verme olduğundan; nefes yöntemleri öğrenilir, uygulanır ve bu sayede daha sağlıklı olunur. Güzel konuşma, tonlama ve vurguların da doğru bir şekilde yapılabilmesini böylece anlatılan şeyi çok daha doğru bir şekilde karşı tarafa aktarılmasını sağlar. Ayrıca güzel konuşan bir insan topluluk önünde konuşurken heyecanını yener ve çok daha dingin olur.



Nitelikli Bir Konuşmada Bulunması Gerekenler
Gerek iş gerekse özel hayatta başarılı olabilmek, düzgün ve etkili konuşabilmeye, insanlarla iletişim kurabilmeye bağlıdır. Bu da gelişmiş bir konuşma becerisine sahip olmayı gerektirir. Gelişmiş ve nitelikli bir konuşmada bulunması gerekenleri şu şekilde sıralayabilmek mümkündür:
· Nitelikli bir konuşma dinleme becerisiyle oldukça ilintilidir.
· Nitelikli konuşma bir amaç için yapılır. İnsanın yaptığı her şey bir amaç için olduğu gibi konuşmada da belli bir amaç bulunmalıdır.
· Nitelikli bir konuşma planlı olmalıdır. Konuşma hazırlıksız bir şekilde yapılıyor olsa bile zihinde konuşulacak konuyla ilgili ana hatlarıyla bir plan oluşturulmalıdır.
· Nitelikli bir konuşmanın konusu dinleyen ve konuşan için önemli olmalıdır.
· Nitelikli bir konuşmada konuşmacı konusuna hâkim olmalıdır. Gerek karşılıklı konuşmalarda gerekse topluluk önünde yapılan konuşmalarda konuşmacı konusuna ne kadar hâkim olursa, karşı tarafta bırakacağı etki de o kadar fazla olur.
· Nitelikli bir konuşma bilgi birikimi gerektirir. Bireyin sahip olduğu kültür ve bilgi birikimi ne kadar fazlaysa, yapacağı konuşma da o kadar zengin olur.
· Nitelikli bir konuşma doğru ve kesin bilgilerle oluşturulmalıdır. Konuşmacı, yapacağı konuşmasında bilgilerini doğru ve kesin kaynaklardan edinmelidir.
· Nitelikli bir konuşma hem konuşmacı hem de dinleyiciler için ilgi çekici olmalıdır.
· Nitelikli bir konuşma gereksiz detaylardan arındırılmalıdır. Dinleyenler, asıl anlatılacak mesele dışındaki gereksiz detaylarla maruz kalmamalıdır. Aksi taktirde dinleyenlerin konuşmadan uzaklaşması ve sıkılması yakındır.
· Nitelikli bir konuşmaya dikkat çekici bir girişle başlanmalıdır. Konuşmaya kısa bir hikâye, fıkra, anı vb. ile başlamak hem dinleyeni hem de konuşmacıyı rahatlatır ve konuşmaya hazırlar.
· Nitelikli bir konuşmada muğlâk ifadeler kullanılmamalıdır. Konuşmada kullanılan belirsiz ifadeler, dinleyende konuşmacıya dair güven oluşmamasına neden olur.
· Nitelikli bir konuşmada konuşmacı sesini, jest ve mimiklerini iyi kullanmalıdır. Yapılan konuşmada ses tonu etkili kullanılmaz ve beden diline başvurulmazsa konuşma canlılığını yitirir. Ancak abartılı jest ve mimik kullanımı da dinleyiciyi yorar ve dikkatini dağıtır. Bu yüzden kullanılan jest ve mimikler dozunda olmalıdır.
· Nitelikli bir konuşmada akıcı, içten, duru, özgün söyleyiş tarzı seçilmelidir.
· Nitelikli bir konuşma doğru yöntemle başarıya ulaşır.

Diksiyonunu Düzeltmek İsteyenlere Öneriler
Daha etkileyici, daha akıcı ve daha anlaşılır bir konuşma için diksiyon eğitimi alabilir ya da diksiyon düzeltme pratikleri yapabilirsiniz. Diksiyon düzeltmek için ayrıca şu önerileri dikkate alabilirsiniz:
· Diksiyonunuzu geliştirmek ve karşı taraf/dinleyici üzerinde etki oluşturmak için öncelikle ses tonunuzu iyi bir şekilde ayarlayın. Sesinizin çok ince veya çok kalın olması diksiyonunuzu olumsuz etkilemez, bunun için endişe etmeyin. Asıl önemli olan hangi ton olursa olsun sesinizi iyi ve etkili bir tonda kullanabilmenizdir.
· Harfleri telaffuz biçimi, diksiyonda önemli detaylardan biridir. R’leri gereksiz bir şekilde vurgulamak veya aksi şekilde ağızda yuvarlamak konuşmada en sık yapılan hatalardandır. Bu yüzden diksiyonunuzu düzeltmek istiyorsanız harf telaffuzuna dikkat etmelisiniz.
· Konuşmada da tıpkı yazmada olduğu gibi noktalama işaretlerinden yararlanmak gerekir. Konuşma esnasında, gerekli vurguları tam zamanında kullanabilmek için noktalama işaretlerine dikkat etmelisiniz. Konuşmada vurgu pratiği yapmak için sesli kitapları dinleyebilirsiniz. Oradaki sesleri duyarak nerede nasıl vurgu yapıldığına dikkat edebilir, böylece vurgu konusunda kendinizi geliştirebilirsiniz.
· Diksiyon egzersizleri olarak adlandırılan bir takım güzel konuşma pratikleri bulunmaktadır. Ağızda kalem tutarak pratik yapmak en bilinen diksiyon egzersizlerinden bir tanesidir. Yanlış ifade ettiğiniz ya da telaffuz ederken zorlandığınız kelimeleri söyleyebilmek için kalem egzersizinden yararlanabilirsiniz. Bunun için dişlerinizin arasına kalemi yerleştirin ve kalem ile telaffuz denemeleri yapın.
· Etkili ve güzel konuşmada tüm bunların yanı sıra önemli bir başka detay da jest ve mimikler. Bir konuşma yaparken takındığınız hava, ses tonunuz, duruşunuz, el hareketleriniz ve mimikleriniz iletişimi etkili kılmak için dikkat edilmesi gereken temel unsurlar arasında yer alıyor.

Güzel konuşma, yalnızca sesli iletişiminizi başarılı kılmakla kalmaz aynı zamanda sosyal becerilerinizi arttırır ve başarılarınızı da pekiştirir. Bu yüzden kendinizi doğru ve güzel konuşma konusunda geliştirerek gerek özel yaşamınızda gerekse de iş yaşamınızda daha fazla statü kazanabilirsiniz.