Son yıllarda adını sıkça duyduğumuz kripto para ve blockchain dünyası ile ilgili bilmeniz gerekenleri sizler için derledik. Blockchain (blok zinciri) teknolojisi; aslında bir güvenlik aracıdır. Esasında 25 yıldan fazla bir süredir kullanılmakta olan blockchain teknolojisi; şeffaflık, güvenlik ve değişmezlik sunan, dağıtık ve merkeziyetsiz bir sistem olarak düşünülebilir. Blockchain sistemi sayesinde her türlü varlığın ve değerin takibi sağlanabilir, ticareti yapılabilir. Özellikle kripto para ile birlikte karşımıza çıkan bu terim; sistemi değiştirmeyi, hacklemeyi veya aldatmayı zor ya da imkânsız hale getiren bir bilgi kaydetme teknolojisidir. Blockchain dünyası ile ilgili daha fazla bilgi edinmek için yazımızı okumaya devam edin!

Blockchain Nedir?
Bir veri tabanı türü olan blockchain, dijital bilgilerin kaydedilmesine ve dağıtılmasına izin vermeyi ancak düzenlenmemesini amaçlar. İlk kez 1991 yılında belge zaman damgalarının değiştirilemeyeceği bir sistem uygulamak isteyen iki araştırmacı olan Stuart Haber ve W.Scott Stornetta tarafından geliştirilmiş olarak blockchain, 2009'da Bitcoin'in piyasaya sürülmesiyle neredeyse yirmi yıl sonra kullanılmaya başlamıştır.

Para transferlerinin veya teknolojik verilerin güvenliğini sağlayan en güçlü güvenlik aracı olan blok zinciri; herhangi bir merkez ya da otoriteye ihtiyaç duymadan, verilerin dağıtık ağ üzerinde saklandığı kayıt teknolojisidir. İlk kripto para birimi olan Bitcoin ile hayatımıza giren blockchain, eski verilerde düzenleme yapma olanağı sunmaz. Dağıtık ağ ya da dağıtık sistem ise; aynı veri kaydının birbirleriyle iletişim halindeki farklı bilgisayarlar üzerinde saklanmasıdır. Dağıtık ağ üzerindeki donanımlar tek bilgisayar gibi davranır. Böylece bazı bilgisayarlarda teknik arıza oluşsa bile, diğer üyelerde verilerin birebir kopyası saklandığı için sistem herhangi bir aksamaya uğramadan çalışmasını sürdürür.



Blockchain Nasıl Çalışır?
Bir blok zincirini, blok zincirindeki tüm bilgisayar sistemleri ağında çoğaltılan ve dağıtılan işlemlerin dijital bir defteri olarak düşünmek doğru olacaktır. Zincirdeki her blok, bir dizi işlem barındırır ve blok zincirinde her yeni işlem gerçekleştiğinde, bu işlemin bir kaydı her katılımcının defterine kaydedilir. Blockchain sistemi, operasyonlarını bir bilgisayar ağına yayarak, Bitcoin ve diğer kripto para birimlerinin merkezi bir otoriteye gereksinim duymadan çalışmasına izin verir. Bu çalışma sistemi sadece riski azaltmakla kalmaz aynı zamanda işlem ve işlem ücretlerinin birçoğunu da ortadan kaldırır.

Blockchain ağındaki işlemler, binlerce bilgisayardan oluşan bir ağ tarafından onaylanır. Bu da, doğrulama sürecindeki hemen hemen tüm insan katılımını ortadan kaldırarak daha az insan hatası olanağı sunar ve doğru bilgi kaydı ile sonuçlanır.

Blockchain ayrıca üçüncü taraf doğrulama ihtiyacını ve bununla birlikte doğan tüm maliyetleri de ortadan kaldırır.

Blockchain teknolojisi, herhangi bir bilgiyi merkezi bir yerde saklamaz. Bunun yerine, blok zinciri kopyalanır ve bir bilgisayar ağına yayılır. Blok zincirine yeni bir blok eklendiği zaman ağdaki her bilgisayar, değişikliği yansıtmak için blok zincirini günceller.

Finans kuruluşları haftanın beş günü, iş saatlerinde faaliyet gösterirken; blockchain 7 gün 24 saat faaliyet gösterir. Üstelik blockchain’de işlemler 10 dakikadan kısa bir sürede tamamlanabilir.

Blockchain Sistemi Hangi Sektörlerde Kullanılıyor?
Blockchain sisteminin en derin taraflarından biri cinsiyet, ırk, yaş ya da kültürel geçmiş fark etmeksizin herkesin onu kullanabilme becerisidir. Günümüzde blockchain teknolojisi her sektörde rağbet görmeyi başarıyor. Özellikle de

• Nakliye şirketleri,
• E-ticaret devleri,
• Global çapta ürünler sunan üretici firmalar,
• Tedarik zinciri süreçlerinde,
• Kamu sektöründe,
• Enerji sektöründe,
• Sağlık sektöründe

tercih ediliyor. Enerji sektöründe blockchain’den arada herhangi bir aracı olmadan kişiler arasında güneş enerjisi satışı yapabilmek, kamu şirketleri arasında enerji ticareti gerçekleştirebilmek, elektrikli araç şarj istasyonları için otomatik faturalandırma yapabilmek gibi birçok alanda faydalanılıyor. Sağlık sektöründe ise blockchain, sağlık bilgilerinin blok zinciri üzerinden paylaşılması amacıyla kullanılabilir. Böylece sigorta şirketleri akıllı sözleşmeyi kullanarak rutin ödeme işlemlerinin hızlandırılmasını sağlayabilir. Bunun yanı sıra blockchain’in sağlık sektöründe kullanılması; medikal kayıtlar ve ilaç kullanımının sağlık kurumları arasında paylaşılmasına, acil durumlarda hastaya en doğru tespit ve tıbbi müdahalenin yapılmasına ve üretilen ilaçların kayıt altında tutulması ile piyasada sahte ilaç dolaşımının engellenmesine de destek sağlar.



Blockchain Sisteminde Karşılaşacağınız Terimler ve Anlamları

Node (Düğüm)
Yeniden dağıtım noktası ya da iletişim son noktası olmak gibi farklı amaçlara hizmet ediyor olabilen node, açık blockchain ağlarına gönüllü biçimde bağlanan, gerçekleştirilen işlemler ve oluşturulan bloklar hakkında bilgi yayılmasına yardımcı olan bilgisayarlardır. Bir node çoğunlukla fiziksel bir ağ aygıtından oluşur ancak bazı özel durumlarda sanal node’lar da kullanılmaktadır.

Node’lar şunları kontrol eder:

• Kurallara uygun miktarda coin üretiminin yapılıp yapılmadığını,
• Transferlerin uygun biçimde imzalanıp imzalanmadığını,
• Blokların doğru veri formatında olup olmadığını,
• Çifte harcama yapılıp yapılmadığını.

Yetkili node’lar ayrıca konsensüs kurallarına uymayan işlemleri geçersiz kılma yetkisine de sahip bulunur.

Dağıtık Ağ/Dağıtık Sistem
Aynı veri kaydının birbiri ile iletişim halindeki farklı bilgisayarlar üzerinde saklanmasıdır. Dağıtık sistem üzerindeki donanımlar, tek bir bilgisayar gibi davranır. Böylece bazı bilgisayarlarda herhangi bir teknik problem meydana gelse bile sistem aksamadan çalışmasını sürdürebilir.

Proof-of-Work (İş Kanıtı)
Bilgisayarın, belli bir iş için emek sarf ettiğini ispatladığı yöntemi ifade etmek için kullanılır. En basit anlatımla iş kanıtı, çok yüksek işlem gücü ya da emek gerektiren bir bulmacayı çözmek gibi anlatılabilir.

Adress (Adres)
Veri alışverişinde kullanılan 26 ila 35 alfanümerik karakterden oluşan şifrelenmiş yapıları ifade eder. Adres, blockchain tabanlı platformlarda kişi ya da kuruma özel olarak ait olduğu sistemde kullanılabilir.

Block (Blok)
Kalıcı olarak kaydedilmiş verileri blockchain ağına taşıyan veri paketleridir.

Block Height
Kaydedilmiş verileri blockchain ağında taşıyan veri paketlerinin yüksekliğini ifade eder.

Consortium Blockchain (Konsorsiyum Blokzinciri)
İşlemlerin önceden seçilmiş ağ kullanıcıları tarafından kontrol edildiği blockchain türüdür.

Çatallanma (Fork)
Her blockchain’in kendine ait kuralları bulunur. Ancak bazı durumlarda kurallar yetersiz kalabilir veya bu kuralların değiştirilmesi ya da yeni kurallar konulması söz konusu olabilir. Kural değişikliğinin gündeme geldiği ve kullanıcılar arasında tartışılmaya başlandığı duruma çatallanma adı verilir.

Ethereum
Dijital dünyada çok sayıda blockchain uygulaması mevcuttur. Akıllı sözleşmelerin kullanılmasını mümkün kılan ilk blockchain uygulaması ise Ethereumdur.



Blockchain ile İlgili Merak Edilen Sorular

Blockchain güvenilir mi?
Blockchain ile ilgili en çok merak edilen soruların başında blockchain güvenilir mi sorusu geliyor. Blockchain’in dağıtık ağ sistemi sayesinde güvenlik seviyesi merkezi veri tabanlarına kıyasla katbekat fazla. Saklanan veride herhangi bir çelişki ya da tutarsızlık görülmesi durumunda ağdaki bilgisayarın çoğunda yer alan veri geçerli sayılır. Bu sayede kötü niyetli kişiler tarafından verilerde herhangi bir değişiklik yapılması durumuna karşı güçlü bir savunma mekanizması oluşturulmuş olur.

Blockchain ne kadar şeffaf?
Açık blockchain ağları gerçekten açık yani şeffaftır. Mesela Bitcoin ağında günümüze kadar oluşturulan bütün blokları ve içlerindeki para transferlerini görmek mümkündür. Blockchain.com adresi üzerinden bahsi geçen tüm bilgilere ulaşılabilir. Kripto para borsaları dışında, işlem sahiplerinin büyük bir çoğunluğu anonim olsa da gerçekleştirilen işlemler ve tutarları açık biçimde gözlemleyebilmek mümkündür.

Blockchain için önerilen program dilleri hangileri?
Blockchain uygulamaları geliştirmek ve üzerinde çalışmalar yapmak için en ideal programlama dilleri JavaScript, C++, Solidity, Simplicity olarak sıralanabilir.

Kaç çeşit blockchain var?
Blockchain türlerini genel (public) ve özel (private) olarak 2 başlık altında incelemek doğru olacaktır. Genel blockchain, her tür makinenin izin almadan istenildiği gibi bağlandığı ve bir parçası olabildiği sistemleri ifade eder. Kripto para sahibi herkes, bilgisayarlarına yüklediği bir yazılım aracılığıyla sisteme dahil olup, her türlü işlemi gerçekleştirebilir. Genel blockchain’de tüm veriler herkese açıktır ve burada yapılan işlemler herhangi bir merkez tarafından denetlenmemektedir.

Özel blockchain ise kullanıcıların sisteme dahil olmasını ve işlem yapmasını, sistemi yöneten otoritelerin iznine tabi tutan sistemleri ifade eder. Genel ve özel blockchain'ler sisteme blok eklemek ve işlemlerde mutabakat sağlamak gibi iki önemli fonksiyonun kullanımı açısından farklılaşmaktadırlar.

Kripto para dünyasına dahil olmak isteyenler ve blockchain ile ilgili temel bilgilere sahip olmak isteyenler için derlediğimiz bu bilgiler umarız sizler için fayda sağlamıştır.