Günümüz modern insanı, sıkışıp kaldığı şehir hayatında kendisine az da olsa rahat nefes alacağı mekanlar oluşturma; doğayla bağ kurabileceği küçük de olsa bir bahçe tanzim etme gereksinimi hissetmektedir. Şüphesiz bulunduğu her yeri güzelleştiren estetik, görselliğe dayalı peyzaj çalışmaları ve bahçe düzenlemelerinde de devreye giriyor. Peyzaj çalışmaları hakkında temel bilgiler edinerek, bahçe bakımı konusunda yeni şeyler öğrenerek kendinize şehir içinde de doğal bir dünya yaratabilirsiniz. Eğer evinizin bahçesi yoksa balkon ya da terasınızı bahçeye dönüştürebilir, canlı ya da yapay bitkilerle bu alanlara estetik bir hava katabilirsiniz. Bahçe bakımı ve tasarımıyla ilgili önemli hususları ele aldığımız bu yazıda konuyla ilgili merak ettiğiniz tüm soruların cevabını bulabileceksiniz.



Bahçe Bakımı Nasıl Yapılır?

Betonarme yapılar arasındaki nefes alabilme alanları olan yeşil alanlar için doğru bitki seçimi ve doğru konumlandırma her ne kadar önemli olsa da bu alanların sürekliliği iyi bir bakım sayesinde gerçekleşir. Bahçe bakımı ile uğraşmak keyif verici bir hobi niteliğindeyse de sürdürülebilir bir bahçe için efor sarf etmek önemlidir. Eğer bahçeniz küçükse ve kendinizin bakabileceği kadar bitkiye sahipse herhangi bir profesyonel yardım almadan bahçe bakımını kendiniz yapabilirsiniz.

Bahçe Bakımının Püf Noktaları
1. Bahçenizi Tanıyın

İyi, etkin ve sürdürülebilir bir bahçe bakımı için en önemli nokta bahçenizi iyi tanımaktır. Bahçenizdeki toprak yapısını, ekili bitkileri ve bu bitkilerin gereksinimlerini bilerek iyi bir bahçe bakımı yapabilirsiniz.

2. Tarh Alanlarını Temizleyin

Tohum ve bitki ekmeye başlamadan önce tarh alanındaki tüm yabani ot ve bitki kalıntılarını temizleyin. Bitki kalıntılarını humus olarak toprağa gömebilir ya da organik gübre yığını için kullanabilirsiniz.

3. Toprağı Analiz Edin

Bahçe tarhının ekime doğru bir şekilde hazırlanabilmesi için toprak analizinin yapılması gerekir. Toprak analizi yapmak için avucunuza bir miktar toprak alıp bastırın. Eğer toprak gevşek kalıyorsa, kumlu toprak; yapışkan bir topak haline geliyorsa killi topraktır. Her iki toprak tipinin bileşimi en iyi bahçe toprağı olarak kabul edilir. Bu birleşimi elde etmek için kumlu toprakla olgun organik gübreyi, birkaç kürek killi toprağı ya da olgun organik gübreyle karıştırılmış killi toprak ile birlikte birkaç el arabası kumlu toprağı karıştırabilirsiniz.

4. Bahçe Tarhlarını Doğru Şekilde Tasarlayın

Güzel bir çiçek tarhının temelini oluşturan şey doğru planlama ve tasarımdır. Estetik bir tarh yapısı için öncelikle bir kroki yardımıyla tarhı planlayabilirsiniz. Daha uzun olan bitkiler tarhın arkasına ve orta kısmına, daha kısa olan bitkiler de tarhın ön kısmına ve kenarlarına yerleştirilecek şekilde bir tasarım yapabilirsiniz.



5. Doğru Sulama Yaptığınızdan Emin Olun

Bahçe bakımı için en önemli noktalardan biri de doğru sulama yapmaktır. Sulama işlemini, toprağın serin olduğu saatlerde yaparak buhar yoluyla su kaybının önüne geçebilirsiniz. Sulama yaparken çiçekli alanları eşit derecede nemli tutmaya, çiçek ve bitkileri daima topraktan sulamaya, çiçek yapraklarının su ile temas etmesini engellemeye dikkat edin. Eğer sürekli sulama yapamıyorsanız otomatik bir sulama sistemi kurulumu yapabilirsiniz.

6. Tohumları Doğru Zamanda Ekin

Tohumların zengin hasat elde edilecek şekilde ekilmesi son derece önemlidir. Pek çok fide dondan zarar görmeye yatkın olduğundan, tohumların zemin ısısının sürekli ılık olduğu 12°C veya daha yüksek sıcaklıklarda ekilmesi başarılı büyüme sonucu getirir. Dikmeden önce fidelerin dona karşı ne kadar dayanıklı olduğunu muhakkak kontrol edin. Dikim için en elverişli dönem ayrıca tohum paketinin üzerinde de gösterilir. Aldığınız tohumların paketini dikkatlice inceleyerek, uygun zamanı tespit edebilirsiniz.

7. Çim Bakımını Önemseyin

Yemyeşil, doğal ve düzenli bir çim görünümü için düzenli çim bakımı yapmak oldukça önemlidir. Eğer çimlerin yemyeşil olmasını istiyorsanız 21:00-06:00 saatleri arasında sulama yapmalı ve çimi sıcak aylarda -26°C üzerinde- iki defa altında ise ayda bir defa biçmelisiniz. Çimin 3’te 1’ine kadar biçim yaparak sararmaların önüne geçebilirsiniz. Bunların yanı sıra yılda 1 defa, ucu sivri bir çubuğu alan içerisinde her adımda bir tane ve 10 cm toprağa girecek şekilde havalandırma işlemi yapmalısınız.

8. Toprağı Havalandırmayı İhmal Etmeyin

Sürdürülebilir bahçe bakımında önemli işlemlerden biri de toprağı havalandırmaktır. Ayda bir gün bitki köküne temas etmeden toprağın 8 cm’lik kısmını etkileyecek kadar çapalama yapabilirsiniz. Bu işlem, gübre ve ilaçlama miktarınızın azalmasını sağlayacaktır.

9. İlaçlama ve Gübreleme ile Toprağı Besleyin

İklim ve çevresel etmenlerden dolayı bütün bitkilerde hastalıklar meydana gelebilmektedir. Böceklenme, yaprakta yanma ve leke oluşumu gibi durumları gördüğünüz takdirde kafanıza göre bir ilaç değil; uzmanına danışarak uygun bir ilaç satın alın. Akşam saatlerinde ve rüzgarsız havalarda toprağı ilaçlama ve gübreleme işlemlerini yapabilirsiniz.



10. Bahçe Bakımının Olmazsa Olmazı: Ağaç Budalama

Bahçe bakımının adeta olmazsa olmazları arasında yer alan ağaç budama işlemi, ibreli ağaçlar dışındaki ağaçlara yapılabilir. Çiçek ve çalı gruplarında ise şekil vermek için budalama işlemi yapabilirsiniz. Eğer çalı ve ağaç gruplarında çiçek varsa, çiçek dönemi bitene kadar budama yapmayın.

11. Bahçe Bakımında Son Rötuşlar

Bahçe bakımının son adımlarından biri ortalıktaki dağınıklığın kaldırılmasıdır. Bahçedeki çürümüş yaprakları ve budanan dalları toplayıp, bahçenin her zaman derli toplu ve estetik görünmesini sağlayabilirsiniz. Ayrıca topladığınız çürümüş yapraklar ve budanan dalları dal öğütme makinesinden geçirerek kendi kompost gübrenizi hazırlayabilirsiniz.

Peyzaj Bahçe Düzenleme Yapılırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Görselliğe dayalı bahçe düzenlemeleri estetik kurallarına göre yapıldığı durumda kusursuz sonuçlar doğurur. Eğer siz de estetik kurallarına uygun bir bahçe tasarımı yapmak ve nefes alma alanınızı bir estetik harikasına dönüştürmek istiyorsanız birtakım hususlara dikkat etmelisiniz.

Estetik için en önemli noktalardan biri orantıdır. Bahçe tasarımında orantılı bir görünüm yakalamak için bitkilerin orantısına dikkat edebilirsiniz. Yani bitkilerin yapı ile orantılı olması ya da bitkilerin birbiri ile orantılı olmasını sağlayarak, peyzaj bahçe düzenlemesinin ilk kuralına uyum sağlayabilirsiniz. Buna göre eğer küçük bir bahçeniz varsa büyükçe yapıdaki ağaçlar bahçe için uygun olmayacaktır. Çünkü küçük bir bahçede büyük bir ağaç hem bahçenin görünümü bozar hem de işlevselliğini oldukça düşürür.

Peyzaj bahçe düzenleme yaparken önemli olan diğer bir konu da uyumdur. Uyum noktasında pek çok farklı şeyin birbiri ile uyumu devreye girer. Yapı ile bahçenin uyumu, bitkilerin birbiri ile renk ve görsel uyumluluğu peyzaj çalışmalarının başarıya ulaşmasında belirleyici rol oynar. Uyum, sadece görsellerden değil simetriden de doğar. Yani bitkilerin birbirleriyle simetrik olmaları da uyumun bir parçasıdır.

Her bahçe farklıdır ve bu yüzden farklı bir estetiğe sahip olmalıdır yani peyzajın bir kişiliği ve ruhu olması gerekir. Bu yüzden bir yerden alıntılanan bir çalışma ya da bitki düzeni, sizin bahçeniz için doğrudan uygun olmayacaktır. Bu yüzden kendi alanlarınız için sıfırdan bir peyzaj çalışması yaptırabilir ya da kendiniz küçük dokunuşlarla bahçenize estetik katabilirsiniz.

Bahçe tasarımındaki en önemli oyuncular olan bitkiler, elbette ki yapıya uygun olarak seçilmelidir. Bitki seçiminde bölgenin, iklimin ve yapının uygunluğunun yanı sıra; yaratmak istediğiniz ortama uygunluğu konusu da son derece önemli bir konudur.

Eğer evinizin bahçesini güzelleştirmek ve sürdürülebilir bir bahçe bakımı uygulamak istiyorsanız şu ipucunu bilmenizde yarar var: Evin uzak alanlarına büyük bitkiler kullanmalı; eve yakın, sık kullanılır bölümlere ise küçük bitkiler ekilmelidir.



Sürdürülebilir Bahçe Bakımı İçin Püf Noktalar

• İyi görünen ve kaliteli bir çim örtüsü elde edebilmede biçim zamanı, biçimin sıklığı ve biçimin nasıl yapıldığı önemlidir. Çim biçme zamanı her ne kadar çim alanının kullanım amacına ve türüne göre farklılık gösterse de çimin boyu 8-10 cm uzunluğa ulaştığında çim biçme işlemine başlanması ideal zamandır. Çok uzun bırakılan ve yüksekliği 10 cm’den fazla olan çimlerin yaşama imkânı pek yoktur. Ayrıca çim biçme işleminin fazla derinden yapılması da bitkilerin basılmaya, kurağa ve soğuğa karşı mukavemetini düşürür. Yukarıda da belirttiğimiz gibi çimin 3’te 1’ine kadar biçim yapılması idealdir.
• Bahçenin genel temizliğinin sağlanması da sürdürülebilir bir bahçe bakımı için son derece önemlidir. Bahçe; uçuşan ya da atılan çöplerden, düşen yapraklardan arındırılarak daha bakımlı bir hale getirilmelidir.
• Bahçe bakımında çapalama da son derece önemli bir noktadır. Bitkinin daha hızlı ve daha sağlıklı büyümesini sağlayan çapalama işlemi ile bitki dibinde oluşan yabani otların giderilir, toprağın havalandırılması sağlanır ve üst toprak kırıntı bir bünyeye kavuşturulur. Çapalama esnasında bitkilerin dibine çanaklar açılarak, çapalanan bitkilerde su tutma kapasitesi de arttırılabilir.
• Toprağa gübre verilerek veriminin arttırılması gerekir. Gübreler organik ve inorganik gübreler olmak üzere iki gruba ayrılır. Organik gübreler kompost, hayvansal gübre, torf; inorganik gübreler ise kimyasal gübrelerdir. Toprağı gübrelemek toprağın verimini arttırmasının yanı sıra toprağın fiziksel yapısını da düzeltir.
• Toprağa gübre verme zamanı ve verilen gübrenin miktarı, bitkinin türüne ve gübre çeşidine göre değişiklik gösterir. Genel olarak azotlu gübrelerin geç ilkbahar mevsiminde ya da yaz mevsimi başlangıcında verilmesi tavsiye edilir. Fosforlu ya da potasyumlu gübreler az bir miktarda kullanılıyorsa ekim-dikimden önce veya birlikte, fazla kullanılıyorsa bir kısmı ekim-dikimde, bir kısmı da bitkini gelişme esnasında baş gübresi olarak verilmelidir. Eğer gübreleme işleminde kompost kullanılacaksa toprağa karıştırma oranı %15’i geçmemelidir.
• Toprakta ihtiyaç duyulan nemin bulunması bitkinin beslenmesi açısından önemlidir. Bitkilerin çiğ, yağmur gibi doğal koşullarla karşılayamadığı su ihtiyacı sulama yoluyla karşılanır. Bunun için ya düzenli olarak bahçenizi sulamanız ya da bir firmayla anlaşarak sulama sistemi kurdurmanız gerekir. Ne zaman sulama yapmalıyım diye merak ediyorsanız şu yöntemi uygulayabilirsiniz: Tornavida gibi sivri bir cismi toprağa batırın. Eğer toprak kuru ise tornavida batmaz, nemliyse çok rahat bir şekilde batar. Farklı bölümlere tornavidayı batırarak kontrol edin, rahat batıyorsa sulamaya gerek yoktur ancak eğer zor batıyorsa sulama zamanı demektir.
• Budama için doğru zaman bitkinin türüne göre farklılık gösterir. Yaprağını döken türlerde ana budama mevsimi kış sonudur. Ancak büyüme döneminde çiçek açan türlerde (erguvan, süs kirazı gibi) çiçeklenmenin geçtiği dönemlerde yani geç ilkbaharda budama yapılmalıdır. Kanama özelliği olan bitki türlerinde ise (akçaağaç, ceviz, karaağaç türleri gibi) özsu basıncının düşük olduğu sonbahar aylarında budama yapılması doğru olacaktır. Yazın veya sonbaharda çiçek açan oya ağacı gibi türlerde ise budama, kışın veya erken ilkbaharda yapılmalıdır. Ardıç, şimşir ve servi gibi türler bütün mevsim boyunca büyümeye devam ettiği için budama işlemi, yıl boyunca olabilir.